To tytuł naszego spotkania z Izabelą Randak w siedzibie MBP w dniu 16 listopada 2023 roku. Wielu spodziewało się wykładu na temat korzyści, jakie przynosi spacer w leśnej głuszy. Tymczasem pani leśnik opowiadała o zmysłach zwierząt, ptaków, owadów i innych mieszkańców leśnej głuszy.

Zwierzęta, tak jak człowiek, mają pięć zmysłów: węch, wzrok, słuch, smak i dotyk. W ekosystemie, w jakim żyją, rozwijają się i przystosowują do środowiska, by przetrwać. Czynią to właśnie za pomocą zmysłów. W zależności od warunków, w jakich żyją, czy atakują, czy częściej są atakowane, zwierzęta kalkulują, jak się najeść, aby stracić jak najmniej energii.

Dowiedzieliśmy się, że wzrok nie jest dla zwierząt tak ważny jak dla ludzi, konieczne jest zarejestrowanie innego osobnika lub zagrożenia. Koty i sowy tuż za siatkówką mają specjalna błonę odblaskową. Sokół wędrowny, spadając na swoją ofiarę, rozwija prędkość do 300 km/h; by rozpędzić się do takiej prędkości, atakuje z wysokości 100–200 metrów. Nie na próżno zatem mówimy o sokolim wzroku. Kąt widzenia słonki zwyczajnej to 360 stopni.

Gestami i mimiką przekazujemy swoje emocje i podobnie czynią wilki. Ruchy głowy, ogona, pokazywanie pyska są inne u osobników pełniących w stadzie nadrzędna rolę niż u tych stojących niżej. Wszystkie zwierzęta doskonale odczytują te sygnały.

Bardzo ważny dla nich jest natomiast słuch, bo dzięki niemu odbierają fale dźwiękowe, a zarówno dla drapieżników, jak ich ofiar istotne jest, skąd pochodzi dźwięk. Ludzie odbierają dźwięki o częstotliwości od 20 do 2000 HZ, psy od 40 do 46000 Hz, a konie od 31 do 40000Hz. Czy kiedykolwiek zadaliśmy sobie pytanie, dlaczego dżdżownice podczas deszczu wychodzą. Otóż słyszą one charakterystyczne drgania ziemi. Wiedzą, że aby przeżyć, trzeba wyjść na powierzchnię.

Drapieżnik tropi swoją ofiarę dzięki wyczuwaniu specyficznego zapachu konkretnego zwierzęcia, dlatego wiele gatunków wykształciło specjalną strategię obronną. Sarny, których młode nie potrafią szybko biegać, nie wydzielają żadnego zapachu. Pani leśnik wyjaśniła nam, dlaczego możemy w lesie spotkać samotną małą sarenkę. Jest celowo zostawiona przez matkę w odosobnionym miejscu, często w gęstych zaroślach. Nie dotykajmy i nie przenośmy małego koźlątka, bo pozostawimy swój zapach, który może przyciągnąć drapieżnika. Mrówki natomiast sprawnie poruszają się po lesie dzięki sygnałom chemicznym. Pozostawiają na swojej drodze ślad zapachowy, po którym bez trudu wracają do mrowiska.

Dotyk to zbiór różnych bodźców czuciowych, odbieranych wibryssami, potocznie zwanych wąsami, które znajdują się na głowie – przy pysku, na policzkach, nad oczami, pod dolną wargą.

To było arcyciekawe spotkanie, które odkryło przed nami tajemnice świata zwierzęcego. Z pewnością, spacerując teraz po lesie, inaczej będziemy patrzeć na otaczającą nas przyrodę.